Allemaal beestjes...

23 juni 2023, een zonovergoten dag om door het West-Brabantse landschap te rijden! Mijn bestemming is Treeport Zundert, waar een bijeenkomst over Q-organismen wordt gehouden bij boomkwekerij Ron van Opstal. Daar wordt mijn fascinatie voor het landschap al snel verdrongen door de realiteit van de boomkwekerij.

Bij aankomst word ik verwelkomd in een strak georganiseerd bedrijf waar vakmanschap vanaf straalt. Ik zie containervelden vol met rijen potten, sommige voorzien van gekleurde labels zonder tekst - geel, blauw en/of rood. De betekenis van deze labels intrigeert me. Binnen tref ik enkele bekende gezichten aan, waaronder de voorzitter van de Stichting Belangenbehartiging Greenport Boskoop, de wethouder van gemeente Bodegraven-Reeuwijk en een bekende boomkweker uit Boskoop.

De presentatie van Marieke van Lent van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) opent mijn ogen voor de ernstige bedreiging van Q-organismen in de boom- en sierteeltsector én de grote gevolgen die dat heeft. De Japanse kever, de (Aziatische) Boktor en Xylella kunnen enorme schade toebrengen en de NVWA heeft de draaiboeken daarvoor bijna klaar.

Een vondst of uitbraak van Xylella heeft een enorme impact. Marieke vertelt hier alles over: de aanpak bij een vondst of uitbraak van Xylella, het onderzoek wat dan start en de grote onzekerheid. Ze beschrijft de bufferzones van 5 km doorsnede rondom besmette plekken, die 5 jaar gesloten blijven voor kweek of vervoer van waardplanten.

Tijdens de rondleiding over het bedrijf wordt de impact die deze organismen kunnen hebben heel zichtbaar. De gekleurde labels aan de potten krijgen nu betekenis. Ik zie welke planten vatbaar zijn voor welke Q-organismen. Het besef dringt door dat deze vrolijk gekleurde labels een zwaard van Damocles vormen.

De gezamenlijke verantwoordelijkheid van bedrijfsleven en overheid wordt overduidelijk. Hoe kunnen we voorkomen dat deze ramp onze boom- en sierteeltbedrijven treft? En als het toch gebeurt, hoe kunnen gemeenten hierop inspelen? De impact op gezinnen, lokale economieën en sociaal-maatschappelijke verhoudingen is dan enorm. Gelukkig is de gemeente al bezig te onderzoeken wat er in die nafase op ons af kan komen en wat de gemeente daarin kan betekenen. Er wordt naar gestreefd om eind van dit jaar een handreiking beschikbaar te hebben.

Terugrijdend richting de Randstad, denk ik terug aan 2010, toen een kwekerij in Boskoop werd geruimd vanwege de aanwezigheid van de Boktor. Ook particuliere tuinen en openbaar groen in de nabije omgeving moesten eraan geloven. Zo'n scenario wil je niet nog eens meemaken. Ik besef hoe waardevol het groen om me heen is en hoe belangrijk het is om ons bewust te zijn van de bedreigingen en ons uiterste best te doen om het groen te behouden.

De bijeenkomst over Q-organismen heeft me doordrongen van de urgentie van dit probleem. Alleen door alertheid, controle en samenwerking kunnen we voorkomen dat deze destructieve organismen de boom- en sierteeltbedrijven en groene buitenruimte verwoesten.

Margreet Boer

Programmamanager Greenport

Gemeente Alphen aan den Rijn